ဆင္းရဲျခင္းသည္ ေနာက္ပိုင္း ေရာဂါအမ်ိဳးအစားအထဲ ထည့္သြင္းလာသျဖင့္ ဆရာ၀န္ေတြလည္း သိထားသင့္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဆင္းရဲမြဲေတမႈကို ေရာဂါတခုကို ေလ့လာသလို ေလ့လာျခင္းသည္ အေျဖမွန္ရရန္ ပိုနီးစပ္ပါသည္။ လက္ေတြ႔လည္း ပါရပါမည္။
ေလ့လာပံုမွာ ...
(၁) ဆင္းရဲမြဲေတမႈကို အနက္အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုျခင္း (Definition)
(၂) ဆင္းရဲမြဲေတျခင္း၏ လကၡဏာမ်ား (Signs and symptoms)
(၃) ဆင္းရဲမြဲေတမႈျဖစ္ရျခင္း အေၾကာင္းအရင္းမ်ား (Causes)
(၄) ဆင္းရဲမြဲေတျခင္း၏ ေနာက္ဆက္တြဲ လကၡဏာမ်ား (Complications)
(၅) ဆင္းရဲျခင္း ရာဇ၀င္ႏွင့္ စမ္းသပ္ပံု (History taking and Physical examination)
(၆) ဆင္းရဲျခင္း ေရာဂါသတ္မွတ္ပံု (Diagnosis)
(၇) ဆင္းရဲျခင္းေရာဂါကို စီမံကုသပံု (Management)
အထက္ပါအတိုင္း ေလ့လာကုသပါမွ ေရာဂါအျမစ္ျပတ္ႏုိင္မည္။
“ဆင္းရဲျခင္း၏ ေရာဂါလကၡဏာမ်ားကိုသာ အေလးေပး ကုသေနပါက ေရာဂါမေကာင္းသည့္အျပင္ ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ၀င္ေရာက္လာပါက တတိုင္းတျပည္လံုး ဒုကၡပင္လယ္ေ၀ႏုိင္သည္။ ေရာဂါျဖစ္ရျခင္း အေၾကာင္းအရင္းမ်ားကိုပါ ရွာေဖြကုသႏုိင္ပါမွ ေရာဂါအျမစ္ျပတ္ႏုိင္မည္။ ေရာဂါအျမစ္ျပတ္မွ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ဆိုညည္းခဲ့ေသာ “ေလွကေလးကို ေလွာ္မည္ ... ေဘးမသန္းဘဲ ေအးခ်မ္းေတာ့မည္” ဆိုေသာ သီခ်င္းကို တူၿပိဳင္ဆိုကာ တတိယကမၻာမွ ခ်န္ပီယံကမၻာသစ္ဆီ ခ်ီတက္ႏုိင္မည္။”
(၁) ဆင္းရဲမြဲေတမႈကို အနက္အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုျခင္း (Definition)
ဆင္းရဲမြဲေတမႈမွာ ေရာဂါႏွစ္ခုကို ယွဥ္တြဲေခၚေ၀ၚျခင္းျဖစ္သည္။ ဆင္းရဲျခင္းသည္ ေရာဂါစစ္စစ္ျဖစ္ၿပီး မြဲေတမႈမွာ ပ်င္းရိမႈေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ေရာဂါအတုျဖစ္သည္။ ဥပမာ - အက်ီႏွစ္ထည္သာ ရွိသူသည္ မပ်င္းမရိႏွင့္ ေလွ်ာ္ဖြတ္၀တ္ဆင္ပါက မြဲေတေနစရာမရွိပါ။ ဆင္းရဲလို႔ဆိုၿပီး ေတေတေပေပ အရက္ေသာက္ေနပါကလည္း မြဲေတေနပါမည္။ ဆင္းရဲျခင္းကိုသာ ဦးစားေပး ဖြင့္ဆိုအပ္ပါသည္။
၁။ တရက္မွာ ပိုက္ဆံ က်ပ္ ၁,၀၀၀ မရပါက ဆင္းရဲသည္။
၂။ အေျခခံက်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ မရပါက ဆင္းရဲသည္။
၃။ ညံ့ဖ်င္းေသာ ပညာေရး ရရွိေနပါက ဆင္းရဲသည္။
၄။ ႏုိင္ငံေရးျဖစ္စဥ္မ်ားမွ ဖယ္ထုတ္ခံထားရပါက ဆင္းရဲသည္။
၅။ မိမိဆႏၵမ်ားကို လြတ္လပ္ပြင့္လင္းစြာ ေဖာ္ထုတ္ခြင့္ ဆံုး႐ံႈးေနပါက ဆင္းရဲသည္။
၆။ ေတာင္းဆိုဆႏၵျပႏုိင္ခြင့္ မရွိပါက ဆင္းရဲသည္။
အခု အမ်ားစု ေဆြးေႏြးေနသည္မွာ Income-based issue မ်ားသာ လႊမ္းမိုးေနသည္ကို စိတ္မေကာင္းစြာ ေတြ႔ရွိရပါသည္။ အမွတ္စဥ္ ၄ ေလာက္အထိသာ ေဆြးေႏြးေနၿပီး အမွတ္စဥ္ ၅ ႏွင့္ ၆ မ်ားမွာ ေပၚေပၚထင္ထင္ မရွိလွ။
(၂) ဆင္းရဲမြဲေတျခင္း၏ လကၡဏာမ်ား (Signs and symptoms)
- ပိုက္ဆံ မေလာက္ငွ၍ အျမဲ စိတ္ပူပန္ေနရသည္။
- အလွဴခံလာရင္ ထြက္ေျပးခ်င္စိတ္ေပါက္ေနသည္။
- က်ပ္ ၅,၀၀၀ တန္ ဖုန္းရမည္ သတင္းၾကားက ေပ်ာ္ရသည္။
- အလွဴပြဲမ်ားရွိက အေျပးသြားမည္။
- နာေရးရွိက ကူမည့္ လူကို ေမွ်ာ္ရသည္။
- ေဆး႐ုံ၊ ေဆးခန္း မသြားရဲပါ။
- ခ်ဲဂဏန္း အိပ္မက္ရက ေျပးထိုးခ်င္သည္။
- လူၾကားထဲ ရဲရဲ မသြားရဲ။
- Supermarket အထဲ မ၀င္ရဲ။
- ႏုိင္ငံျခားသြား ပိုက္ဆံရွာခ်င္စိတ္ေပါက္ေနသည္။
- လိမ္ညာစားခ်င္စိတ္ေပါက္ေနသည္။
- အစိုးရမေကာင္းလို႔ဟု ထင္ျမင္ကာ အစိုးရ ေကာင္းေသာအရာမ်ား လုပ္ေနသည္ကို မေကာင္း အျမဲထင္ေနသည္။
- တပြဲထိုး စီးပြားေရးပြေပါက္မ်ားကို ေခ်ာင္းေျမာင္းေနတတ္သည္။
- ဒီမိုကေရစီရမွ ခ်မ္းသာမည္ဟု အထင္အျမင္ မွားေနတတ္သည္။
အခ်ဳပ္ဆိုပါက စိတ္ပိုင္း႐ုပ္ပိုင္း ပ်က္ယြင္းၿပီး အရာရာကို အေကာင္းမျမင္ႏုိင္ကာ စိတ္ပိုင္း႐ုပ္ပိုင္း က်ဆင္းေနျခင္းလကၡဏာမ်ားကို ေပါင္း႐ုံးထားျခင္းျဖစ္သည္။ ပိုမိုသိရွိေသာ မိတ္ေဆြဆရာ၀န္မ်ားမွာ ေရာဂါလကၡဏာမ်ားကို ထပ္ခ်ဲ႕ေပးပါရန္ ေမတၱာရပ္ခံအပ္ပါသည္။
(၃) ဆင္းရဲမြဲေတမႈျဖစ္ရျခင္း အေၾကာင္းအရင္းမ်ား (Causes)
၁။ အစိုးရမ်ား၏ စီမံခန္႔ခြဲမႈ ညံ့ဖ်င္းျခင္း
၂။ စစ္ပြဲမ်ားျဖစ္ပြားေနျခင္း
၃။ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈ မရွိျခင္း
၄။ လူ႔အခြင့္အေရးမ်ား ဆံုးရႈံးေနျခင္း
၅။ ေမတၱာတရား ေခါင္းပါးေနျခင္း
၆။ လူမွန္ေနရာမွန္ မရွိျခင္း
ရ။ နည္းပညာ အားနည္းျခင္း
(၄) ဆင္းရဲမြဲေတျခင္း၏ ေနာက္ဆက္တြဲ လကၡဏာမ်ား (Complications)
လူတေယာက္ခ်င္း ဆင္းရဲမႈမွသည္ လူအမ်ား ဆင္းရဲလာကာ ကူးစက္ေရာဂါသဖြယ္ ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားပါက တတိုင္းတျပည္လံုး ဆင္းရဲသြားႏုိင္သည္။ ဆင္းရဲသားေတြမွာ ေသမထူးေနမထူး စိတ္ထား၀င္လာပါက ႏုိင္ငံတြင္ ဆူပူရမ္းကားမႈမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္းေၾကာင့္ တိုင္းျပည္ ဆင္းရဲတြင္း ပိုနစ္တတ္သည္။ ေနာက္ဆံုး အာဏာရွင္ ေပၚေပါက္လာကာ ပိုဆိုးေသာ သံသရာ၀ဲဂယက္အထဲ က်ေရာက္တတ္သည္။
(၅) ဆင္းရဲျခင္းရာဇ၀င္ႏွင့္ စမ္းသပ္ပံု (History taking and Physical examination)
ေရာဂါရာဇ၀င္ ေမးျမန္းျခင္းႏွင့္ စမ္းသပ္ျခင္းမ်ားကို တဦးေယာက္တည္း ျပဳလုပ္ပါက ႐ူးသြားႏုိင္သည္။ စုေပါင္းေမးျမန္း စမ္းသပ္မွသာ ေရာဂါကို ေဖာ္ထုတ္၍ ရမည္။
(၆) ဆင္းရဲျခင္း ေရာဂါသတ္မွတ္ပံု (Diagnosis)
ဆင္းရဲမြဲေတျခင္း၏ လကၡဏာမ်ားႏွင့္ စပ္ဟပ္ကာ အနက္အဓိပၸာယ္မ်ားထဲမွ တခုပါပါက ဆင္းရဲျခင္း ေရာဂါဆိုၿပီး သတ္မွတ္ႏုိင္ပါသည္။
(၇) ဆင္းရဲျခင္းေရာဂါကို စီမံကုသပံု (Management)
အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္း တိုးပြားကာ လစာတိုး လုပ္ခတိုးျခင္း ဆိုေသာ ေဆးၿမီးတိုႏွင့္ ဆင္းရဲျခင္းေရာဂါ လံုး၀မေပ်ာက္ႏုိင္ပါ။
- အဆင့္မီ ေခတ္မီပညာေရးဆိုေသာ ေဆးခါးႀကီး။
- အေျခခံက်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ
- ႏုိင္ငံသားတိုင္းကို ႏုိင္ငံေရးျဖစ္စဥ္အထဲ ပါ၀င္ခြင့္ျပဳျခင္းတည္းဟူေသာ မုဒိတာေဆးႀကီး။
- သတင္းစာမီဒီယာမ်ားကို ဦးစားေပးေသာ အျမင္က်ယ္ေဆး။
- လူထု၏ ေတာင္းဆိုဆႏၵျပမႈမ်ားကို နားလည္ခံစားေပးတတ္ေသာ စာနာမႈေဆးေကာင္း။
... စသည့္ ေဆးမ်ားအျပင္ ေရာဂါျဖစ္ရျခင္း အေၾကာင္းရင္းမ်ားကို ရွာေဖြကုသပါမွ ဆင္းရဲျခင္းေရာဂါ အျမစ္ျပတ္မည္။
၁။ တကယ့္ Clean Government ႏွင့္ စစ္မွန္သည့္ Good Governance ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း။
၂။ မွန္ကန္ေသာနည္းလမ္းျဖင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရရွိေအာင္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း။ စားဖားညီညြတ္ေရးထက္ တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ တကယ့္ညီညြတ္ေရးကို ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း။ တိုင္းရင္းသား (ဗမာ အပါအ၀င္) မ်ား၏ အသံကို အေလးထား နားေထာင္ျခင္း။
၃။ တရားဥပေဒ အထက္၊ အေရွ႕၊ အေနာက္တြင္ မည္သူမွ ရွိမေနရန္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း။ ျပည္သူအက်ိဳးရွိမည့္ ကိစၥရပ္မ်ားကို ဥပေဒမရွိေသးဟု ျငင္းပယ္ျခင္းမ်ားကို ရပ္ဆိုင္းျခင္း။
၄။ လူသားတိုင္း၏ ေမြးရာပါအခြင့္အေရးမ်ားကို ေလးစားျခင္း။
၅။ ေမတၱာတရား ထြန္းကားေအာင္ေနၾကျခင္း။
၆။ လူမွန္ေနရာမွန္ ထားေပးျခင္း။
၇။ နည္းပညာ အားနည္းေနမႈမ်ားကို အားေကာင္းလာေအာင္ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္ျခင္း။
... စေသာ ဆင္းရဲမြဲေတမႈျဖစ္ရျခင္း အေၾကာင္းအရင္းမ်ားကိုပါ ကုသရမည္။ Public health doctors မ်ား ပိုမိုသိရွိလိမ့္မည္။
ဆင္းရဲျခင္း၏ ေရာဂါလကၡဏာမ်ားကိုသာ အေလးေပး ကုသေနပါက ေရာဂါမေကာင္းသည့္အျပင္ ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ၀င္ေရာက္လာပါက တတိုင္းတျပည္လံုး ဒုကၡပင္လယ္ေ၀ႏုိင္သည္။ ေရာဂါျဖစ္ရျခင္း အေၾကာင္းအရင္းမ်ားကိုပါ ရွာေဖြကုသႏုိင္ပါမွ ေရာဂါအျမစ္ျပတ္ႏုိင္မည္။ ေရာဂါအျမစ္ျပတ္မွ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ဆိုညည္းခဲ့ေသာ “ေလွကေလးကို ေလွာ္မည္ ... ေဘးမသန္းဘဲ ေအးခ်မ္းေတာ့မည္” ဆိုေသာ သီခ်င္းကို တူၿပိဳင္ဆိုကာ တတိယကမၻာမွ ခ်န္ပီယံကမၻာသစ္ဆီ ခ်ီတက္ႏုိင္မည္။
လမ္းကေတာ့ ၾကမ္းသည္။ မလိုက္ႏုိင္သူမ်ား ေနခဲ့ရမည္။ ၀ိုင္း၀န္းေဆြးေႏြး အၾကံေပးၾကပါရန္ တိုက္တြန္းႏႈိးေဆာ္အပ္ပါသည္။ က်ႏုပ္တို႔ ဆင္းရဲျခင္းေရာဂါကို စုေပါင္းကုၾကရေအာင္။ ကုသပံု နည္းလမ္းမ်ားကို တင္ျပေပးၾကပါရန္။ အစိုးရခ်ည္း အားမကိုးဘဲ ရွာေဖြၾကပါစို႔။ ဆရာ၀န္ေတြ ကုႏုိင္ပါသည္။ စီးပြားေရးသမားေတြကေတာ့ စီးပြားေရးတိုးတက္တာတခုတည္းကို ဦးစားေပးေနတာ ေတြ႔ေနရသည္။ စီးပြားေရးတိုးတက္တာ တခုတည္းနဲ႔ ဆင္းရဲျခင္းမလြတ္ႏုိင္ ...။
ထို႔ေၾကာင့္ ဆင္းရဲျခင္း လြတ္ကင္းေအာင္ လမ္းျပေဆာင္ၾကပါစို႔ ...။
ေလးစားယံုၾကည္စြာျဖင့္ ...
တင့္ေဇာ္
Posted by ေဒါက္တာလြဏ္းေဆြ
No comments:
Post a Comment